Najzasobniejszy na Ziemi bank nasion, prawdziwa Arka Noego dla roślin wyższych, Millennium Seed Bank (Milenijny Bank Nasion, ang. MSB, pol. MBN) właśnie kończy 20 lat! To Instytucja, z którą od początku funkcjonowania ściśle współpracuje nasz PAN OB. CZRB (w końcu nasz bank jest starszy…).

Nad Imperium Brytyjskim nie zachodzi nigdy Słońce. Nie dziwi zatem, że położony w Wakehurst, w głębi angielskiego hrabstwa Sussex, Milenijny Bank Nasion przy Królewskich Ogrodach Botanicznych w Kew ma ambicję pozostania największym bankiem nasion świata. Warto zapoznać się z jego osiągnięciami, pieczołowicie zebranymi dla Was na naszej liście 20 zadziwiających faktów nt. bioróżnorodności oraz osiągnięć uczonych i techników z Wakehurst.

1. 2/5 gatunków roślin i grzybów zagrożonych jest wymarciem, co w tym roku, mimo pandemii oszacowali uczeni z Milenijnego Banku Nasion.
2. Pracownicy z Kew lub ich partnerzy zabezpieczyli już 2,4 miliarda sztuk nasion.
3. Z Milenijnym Bankiem Nasion współpracuje 260 innych instytucji, o zbliżonym profilu działalności z całego świata (w Polsce zwłaszcza PAN OB. CZRB oraz LBG Kostrzyca).
4. Przez 20 lat przeszkolono ponad 2000 osób z całego świata, po to by mogły bankowac nasiona rzadkich i cennych gatunków w swoich ojczyznach.
5. W ramach Światowego Banku Nasion Drzew zgromadzono nasiona 3000 wyjątkowo cennych gatunków. W tej chwili MBN posiada diapsory generatywne około 14 000 gatunków drzew, krzewów, krzewinek i lian.
6. Podstawowa kolekcja obejmuje niemal 40 tysięcy (dokładnie: 39 681) gatunków roślin, od super rzadkich endemitów i reliktów z najtrudniej dostępnych hotspotów różnorodności biologicznej po wszędobylskie chwasty i rośliny uprawne Angli i Szkocji.
7. Naukowcy z Kew oraz ich kluczowi podwykonawcy zagraniczni koncentrują się obecnie na pięciu z największych na świecie hotspotów (ośrodków, centrów) bioróżnorodności.
8. w MSB w Wakehurst zatrudnionych na stałe jest tylko 81 osób (uczonych, techników, strażników, sprzątaczek), przy czym wielu z nich pracuje bez wynagrodzenia jako wolontariusze.
9. Oficjalnego otwarcia MSB 20 lat temu dokonała Jego Imperialna i Królewska Wysokość, książę Rothesay, hrabia Carrick i Chester, baron Renfrew, uksiążęcony hrabia Falklandów, Pan Wysp Szkockich, Wielki Steward Królestwa Szkocji oraz Rycerz Krzyża Wielkiego Orderu Łaźni – książę Walii Karol.
10. Przy gromadzeniu próbek nasion dla MSB harmonijnie współpracują naukowcy i przyrodnicy z 97 niepodległych państw oraz kilkunastu terytoriów o spornym statusie międzynarodowym, którzy dla dobra roślin potrafią odłożyć na bok dzielące ich spory polityczne.
11. W tym „zielonym Sezamie” Wakehurst zamrożono co cenniejsze endemity i relikty ze wszystkich 35 najwybitniejszych, lądowych hotspotów bioróżnorodności.
12. Depozyty MSB obejmują zarodniki oraz nasiona ze wszystkich, wyróżnianych w UK dziewięciu największych regionów biogeograficznych Ziemi (u nas w Polsce, podobnie jak w Rosji i Niemczech, wyróżnia się tylko sześć państw florystycznych).
13. Zasoby MSB sprowadzano ze wszystkich siedmiu kontynentów. Nie brak wśród nich endemicznej dla Antarktydy trawy śmiałka antarktycznego Deschampsia antarctica. (Drugim, co raz powszechniejszym na Dole Globusa gatunkiem trawy, jest nasza wiechlina roczna Poa annua, zawleczona prawdopodobnie z próbkami gleby z PAN OB. CZRB.)
14. Większość nasion przechowuje się w temp. minus 20⁰ Suszenie nowych próbek odbywa się w specjalnej komorze, przy ciepłoci 15 ⁰C oraz wilgotności wględnej 15%. Właśnie staranne, mocne wysuszenie pozwala na bezpieczne zamrożenie, ewentualnie także rozmrożenie próbek. Nasiona o zwykłym, fizjologicznym uwilgotnieniu pękałyby podczas schładzania, a skokowe zmiany pH i konformacji fosfolipidów błon komórkowych mogłyby okazać się tak niebezpieczne jakuszkodzenia mechaniczne ścian i błon komórkowych przez kryształki lodu. Każda próbka rozmrażana jest po około 5-10 latach by sprawdzić, czy przeżyła suszenie i schłodzenie.
15. 75% próbek zamówionych przez MSB wykorzystano do badań naukowych, a 13% do różnych projektów z zakresu ochrony przyrody.
16. W MSB przechowuje się m.in. nasiona zaślazu pitkerneneńskiego, inaczej fatu żółtego Abutilon pitcairnense, zebranych z okazów uprawianych w dublińskim ogrodzie botanicznym. Na Pitcairn gatunek długo uchodził za wymarły, potem świętowano odszukanie jednego, jedynego osobnika. Ten ostatni, dziki okaz zniszczyło osunięcie gruntu. Od lat wiele się mówi o jego reintrodukcji, ale Brexit i pandemia znowu ją uniemożliwią.
17. Budowa nowych szklarni, zeroenergetycznych gdyż zasilanych fotowoltaicznie trwała tylko, a może aż 2 i pół roku. Szklarnie te są nie tylko nowoczesne, lecz także odporne na powodzie i zamachy bombowe, co może okazać się wielką zaletą we wstrząsanym zamachami terrorystycznymi Zjednoczonym Królestwie. W deszczowym klimacie WB budynek powinien wytrzymać około 500 lat.
18. Podziemia „skarbca” MSB są tak wielkie, że może tam parkować 30 londyńskich, dwupiętrowych autobusów jednocześnie!
19. Nową, wielką atrakcją MSB dla brytyjskich turystów stała się miniaturowa, sztuczna preria, powstała z 15 gatunków endemicznych i reliktowych, typowych dla USA i Kanady.
20. Nasze, polskie endemity oraz relikty także są już zduplikowane w MSB. Trafiły tam m.in. próbki nasion: modrzewia polskiego i jodły z Gór Świętokrzyskich oraz limby znad Morskiego Oka. Nasze koleżanki i koledzy z LBG Kostrzyca przesłali tam również pokaźne depozyty nasion gatunków lasotwórczych i domieszkowych Lasów Państwowych m.in.: sosny zwyczajnej, kosodrzewiny, olszy czarnej i szarej, czereśni ptasiej czy jabłoni płonki.

Zestawiono na podstawie oficjalnej strony MSB oraz LBG Kostrzyca:  https://www.kew.org/read-and-watch/20-facts-millennium-seed-bank-20th-anniversary

https://www.lbg.lasy.gov.pl/aktualnosci/-/asset_publisher/1M8a/content/jubileusz-20-lecia-wspolpracy-millennium-seed-bank-royal-botanic-gardens-kew

W dobie lockdownu pracownicy MSB zachęcają publiczność do wirtualnych spacerów po okolicach Banku. Rzecz ciekawa, że chwalą się tymi samymi gatunkami, jakie szczególnie pięknie prezentują się o tej porze roku i u nas w PAN OB. CZRB: miłorzębem, cisem zwyczajnym, jałowcem zwyczajnym, brzozą brodawkowatą, muchomorem czerwonym, tudzież cyklamenem neapolitańskim

https://www.kew.org/read-and-watch/amazing-plants-fungi-to-spot-in-autumn-november-lockdown

mgr Adam Kapler, dr inż. Anna Rucińska