Lilak pospolity

Pełna wiosna to piękny czas kwiatów, zieleni i zapachów. Zwykle na początku maja rozpoczyna tę fenologiczną porę roku początek kwitnienia lilaka pospolitego (Syringia vulgaris), krzewu, którego ozdobne odmiany są dobrze wszystkim znane z ogrodów i parków, ale gatunku obcego we florze Polski, chociaż uznanego za zadomowiony. Gatunek ten pochodzi z Półwyspu Bałkańskiego, a w Europie stał się bardziej znany w XVI wieku. Do obserwacji fitofenologicznych trzeba poszukać rośliny gatunku o dość drobnych niebiesko fioletowych kwiatach zebranych w wiechy do 15 cm długości. W tym czasie rozpoczyna również kwitnienie kasztanowiec pospolity (Aesculus hippocastanum), który odznacza się okazałymi wiechowatymi kwiatostanami w kształcie stożka, złożonymi z 20 do 50 kwiatów o średnicy 2 cm. Płatki korony są białe, ale na dwóch górnych znajdują się żółte plamki, które po zapyleniu kwiatu zmieniają się na kolor czerwony. Drzewo w tej fazie rozwoju prezentuje się wspaniale i trudno nie zauważyć tego faktu, a dla uczniów jest to znak, że zbliża się czas pisania matury. Mniej uwagi w tym czasie zwracamy zwykle na inny gatunek rozpoczynający kwitnienie około połowy maja. To jarząb pospolity (Sorbus aucuparia) zwany popularnie jarzębiną. Białe kwiaty zebrane są w kwiatostan typu baldachogrono, jest gęsty i owłosiony.

Jarząb pospolity

Jarząb pospolity występuje w całej Polsce w lasach i zaroślach, sadzony jest w parkach i ogrodach. Połowa maja to również czas masowego kwitnienia jaskra ostrego (Ranunculus acer). Słonecznie żółte, pięciopłatkowe błyszczące kwiaty to niezapomniany wiosenny aspekt, szczególnie atrakcyjny na łąkach. W pierwszej połowie maja na polach zaczynają się ukazywać kłosy żyta, a przy polnych drogach, na leśnych porębach i wrzosowiskach krzewy żarnowca miotlastego (Sarothamnus scoparius) okrywają się złocistożółtą barwą swoich motylkowych kwiatów.

Chaber bławatek

Koniec maja i początek czerwca to czas kwitnienia chabrów bławatków (Centaurea cyanus). Na polach w zbożu, na nowych ugorach i suchych łąkach podziwiamy te zwykłe, ale jakże wyrafinowane kwiaty. U chabra występuje kwiatostan zwany koszyczkiem złożony z rurkowatych płodnych kwiatów wewnątrz i okazałych kwiatów płonnych na zewnątrz koszyczka, barwy niebieskiej – „chabrowej”, o koronie skośnej, lejkowatej podzielonej na łatki. Gatunek ten jest chwastem upraw zbożowych, przywędrował do Polski z terenów północnośródziemnomorskich wraz z uprawą żyta. Obecnie ma status archeofitu (gatunekroślinyobcego pochodzenia, który przybył na dany obszar z innych rejonów geograficznych w czasach wczesnohistorycznych lub przedhistorycznych) zadomowionego we florze Polski.

Kasztanowiec pospolity

Któż nie zna choćby z literatury i malarstwa opiewanych przez artystów pól malowanych chabrami i makami. Obecnie coraz trudniej wypatrzeć chabry bławatki na polach, ponieważ stosowanie środków chwastobójczych i dokładne czyszczenie nasion skutecznie eliminuje ten gatunek. Tym mrugnięciem chabrowych oczu żegna się z nami wiosna, a w powietrzu już czuć słodkie zapachy wczesnego lata.

 

Tekst: Anna Gasek
fot. W. Gawryś, J. Podlasiak i A. Gasek