23 kwietnia dyrektor naszego Ogrodu Botanicznego prof. Arkadiusz Nowak wraz etnobotanikiem dr. Marcinem Kotowskim, adiunktem w Zespole Botaniki Konserwatorskiej, wzięli udział w ceremonii wiosennego redyku w sanktuarium maryjnym w Ludźmierzu na Podhalu.

Redyk to zwyczaj pasterski polegający na uroczystym wyprowadzeniu owiec na letnie pastwiska. Choć jest to zjawisko znane w wielu regionach Polski, ma szczególne znaczenie w góralskiej tradycji. Jest też kluczowe dla utrzymania bioróżnorodności zbiorowisk pastwisk podhalańskich, co szczególnie interesuje naszych naukowców. Wypas tradycyjny jest prowadzony m.in. na halach w Dolinie Chochołowskiej.

Ceremonia rozpoczęła się od wprowadzenia owiec na teren sanktuarium. Bacowie, prowadzący stado, grali na góralskich skrzypcach, co stanowiło jeden z najbardziej charakterystycznych elementów tego wydarzenia. Po wprowadzeniu owiec, bacowie zaczerpnęli wodę ze studni, która, według lokalnej tradycji, ma lecznicze właściwości. Następnie tą wodą podczas mszy świętej poświęcono owce, co ma na celu zapewnienie im ochrony i pomyślności w nadchodzącym sezonie pasterskim.

Częścią tradycji redyku jest także okadzanie owiec ziołami. Choć w tym roku ten element ceremonii nie miał miejsca, warto o nim wspomnieć ze względu na jego symboliczne znaczenie. Zioła, które są używane do okadzania, są wcześniej suszone i poświęcone w dniu Matki Boskiej Zielnej. Do najczęściej używanych ziół należą bylica, cis i przestęp. Zioła te są rzucone na rozgrzane węgielki lub, w przeszłości, na tlącą się hubę, co pozwala na wytworzenie dymu.

Redyk to nie tylko znaczące wydarzenie dla społeczności góralskiej, ale także ciekawy element kultury ludowej, który przyciąga turystów i ciekawskich. To wydarzenie, łączące w sobie elementy religijne, kulturowe i przyrodnicze, stanowi ważny element dziedzictwa kulturowego Podhala. To przykład, jak tradycje i zwyczaje mogą przetrwać wieki, dostosowując się do zmieniających się warunków, ale zawsze pozostając wierne swoim korzeniom.