Zespół botaników z Polski, Iranu i Armenii odkrył archetyp Ogrodu Edeńskiego opisanego w Starym Testamencie. Na podstawie wskazówek z mojżeszowego dzieła (drzewo życia, drzewo mądrości, kierunek wschodni, obecność kadzidła, zbieg czterech rzek, góry złota za rajem, bogactwo gatunków pastewnych, leczniczych, kulinarnych, bezpieczeństwo, itd.), analizując ok. 1000 płatów różnych zbiorowisk roślinnych od Sycylii, przez Sudan, Mezopotamię, Iran aż do Tadżykistanu, Afganistanu i obszaru cywilizacji Doliny Indusu) wytypowaliśmy dwa najbardziej pasujące do opisu typy roślinności, która stała się dla naszych przodków sprzed ok. 7-8 tys. lat wyobrażeniem raju. Widzieli go jako gaje pistacjowe (Pistacia khinjuk lub Pistacia vera). Co ciekawe najbardziej pasujący do opisu, najbogatszy w gatunki typ takiego gaju został odnaleziony na południowo-zachodnich stokach Gór Zagros w Iranie, a miejsce to jest oddalone zaledwie o ok. 50-100 km od starożytnej Susy. Prawdopodobnie gaje pistacjowe, bogate, żyzne, świetliste i bezpieczne były azylem ludzi mieszkających w dolinach rzek na wypadek wojen i kataklizmów.
Niestety, przeprowadzona przez botaników prognoza zachowania „rajskiej” roślinności jest bardzo pesymistyczna. Ocieplenie klimatu powoduje, że być może już za ok. 50 lat, na oczach 8 miliardów ludzi na świecie, archetyp krainy szczęśliwości zniknie z powierzchni Ziemi.

Arkadiusz Nowak, Sebastian Świerszcz, Alireza Naqinezhad, Alla Aleksanyan, Georgi Fayvush, Marcin Kotowski, Ewelina Klichowska, Marcin Nobis (2022) Regional Environmental Change, 22(2):75

DOI:10.1007/s10113-022-01929-9