- Rodzina: różowate – Rosaceae
- Synonimy: jarząb zwyczajny
- Nazwy zwyczajowe: jarzębina
- Ochrona i zagrożenie: gatunek nie chroniony i nie zagrożony
- Występowanie na świecie: Europa, Azja Mniejsza i zach. Syberia
- Występowanie w Polsce: częsty w całym kraju
- Siedliska: Tworzy pionierskie zbiorowiska po wycięciu lasu, pożarze lub wiatrołomie. Jako domieszka trafia się w dąbrowach, borach sosnowych i mieszanych, buczynach, w kosodrzewinie, w ziołoroślach górskich i na halach.
- Charakterystyka ogólna: krótkowieczny, okazały krzew lub niskie drzewo osiągające wysokość do 15 m. Kora jasno szara, gładka.
- Liście: złożone, nieparzysto pierzaste, zazwyczaj o 9-15 (21) listkach. Pojedyncze listki piłkowane, z wierzchu matowo zielone, od spodu lekko owłosione i sinawe. Jesienią przebarwiają się na złoto lub purpurowo.
- Kwiaty: białe z wieloma pręcikami, zebrane we włochate i gęste podbaldachy, o raczej nieprzyjemny zapachu. Kwitnie w maju.
- Owoce: powszechnie znane, pomarańczowe lub czerwone szupinki, mylnie zwane „jagodami”, kuliste 6-9 mm średnicy dojrzewają od sierpnia do października.
- Wykorzystanie: z owoców, które w stanie surowym są niesmaczne i niejadalne, dopiero po przemarznięciu lub obróbce termicznej przyrządza się konfitury, wina, nalewki, wódkę gatunkową (jarzębiak). Twarde, trudno łupliwe drewno barwy czerwonawej nadaje się do prac tokarskich i stolarskich oraz na instrumenty muzyczne. Z młodych gałęzi robiono obręcze, z grubszych i starszych wyplatano dawniej kosze, walizy, kołyski i wózki dziecięce. Korą garbowano w kuśnierstwie skóry, poza tym kora jarzębu zmieszana z olszową dawała ładny i tani czarny barwnik do tkanin. W medycynie oficjalnej używana przy awitaminozach, nadciśnieniu, nieżycie jelit, jako łagodny środek moczopędny.
- Własności trujące: surowe owoce zawierają trujący kwas parasorbinowy.
- Ciekawostki: z jarzębu pospolitego po raz pierwszy wyekstrahowano kwas sorbinowy (sorbowy) używany jako konserwant w przemyśle spożywczym.
- Okazy pomnikowe w Polsce: najbardziej sędziwym i zapewne największym jarzębem pospolitym w kraju jest drzewo z Lubinia (gmina Świnoujście). Osiągnęło maksymalne dla gatunku 15 m wysokości, obwód 185 cm, liczy sobie około 150-160 lat.