- Rodzina: różowate – Rosaceae
- Synonimy: róża psia
- Synonimy łacińskie: Rosa corymbifera Borkh., Rosa dumetorum Thuill., Rosa andegavensis Bastard, Rosa obtusifolia Desv.
- Nazwy zwyczajowe: szypszyna, szypownik
- Ochrona i zagrożenie: gatunek nie chroniony i nie zagrożony.
- Występowanie na świecie: Europa, z wyjątkiem rejonów wysuniętych na daleką północ i wschód, położonych do ok. 1500 m n.p.m.; północno-zachodnia Afryka; południowo-zachodnia i środkowa Azja, wschodnie Himalaje. W Ameryce Północnej i na półkuli południowej gatunek zawleczony (Australia, Nowa Zelandia).
- Występowanie w Polsce: pospolita na terenie całego kraju.
- Siedliska: obrzeża lasów i łąk, miedze, zadrzewienia śródpolne, przydroża, rowy, stoki, gleby dość zasobne i niezbyt wilgotne.
- Charakterystyka ogólna: Krzew dorastający do ok. 3 m wysokości, o łukowatych przeginających się pędach, dość gęsty. Przy pniach drzew, skałach, może wspinać się na wysokość ok. 10 m. Kolce hakowate, mocne i ostre, czasem z wmieszanymi kolcami igiełkowatymi i trzoneczkowatymi gruczołami. Pędy młode zazwyczaj jasnooliwkowe z ciemnowiśniowymi kolcami, a kora na starszych – jasnoszarobunatna.
- Liście: złożone 5-7-listkowe, listki eliptyczne, jajowate, odwrotnie jajowate, u nasady klinowate lub zaokrąglone, gładkie lub od spodu z gruczołami. Osadki liściowe nagie lub owłosione, z reguły ogruczolone i kolczaste.
- Kwiaty: 5-płatkowe, jasnoróżowe lub białe, na krótkich pędach rozmieszczone pojedynczo lub po kilka w kwiatostanie. Kwitnie na pędach co najmniej rocznych, w końcu maja do końca czerwca.
- Owoce: liczne orzeszki ukryte wewnątrz mięsistego pseudoowocu – hypancjum (zmięśniałe, wklęsłe dno kwiatowe). Pseudoowoce zmienne, jajowate, okrągławe, gruszkowate, pomarańczowe lub czerwone, szerokości ok. 1 cm, długości 2-3 cm. Działki kielicha początkowo odgięte w dół, w czasie dojrzewania odpadają.
- Wykorzystanie: Hypancja są bogatym źródłem witaminy C (2-3 pokrywają dzienne zapotrzebowanie) i innych związków prozdrowotnych. Zbierane są na konfitury, wina, syropy, herbaty. Pomocniczo w leczeniu chorób układu moczowego, stawów, przewodu pokarmowego. Płatki – na konfitury, do dekoracji ciast, potpourri. Z orzeszków wyrabia się cenny olej elagowy o właściwościach antyoksydacyjnych. Odmiany służą jako podstawowe podkładki dla róż szlachetnych. Pędy z pseudoowocami stosowane we florystyce. Róża dzika jest zalecana przez Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad do sadzenia przy szlakach komunikacyjnych na terenach niezurbanizowanych. Kolczaste krzewy to doskonałe schronienie dla małych zwierząt, a kwiaty i owoce stanowią ich pożywienie. W ogrodach naturalistycznych sadzone jako nieformowane żywopłoty.
- Ciekawostki: Gatunek bardzo zmienny morfologicznie z licznymi odmianami, tworzy mieszańce z innymi gatunkami róż. Działki kielicha charakterystyczne dla róż sekcji Caninae: dwie z wypustkami, dwie bez wypustek, 1 z wypustkami po jednej stronie; zgodnie ze starorzymskim botanicznym wierszykiem:, ,Było pięciu braci, dwaj byli brodaci, dwaj bez brody, a jeden miał brodę tylko z jednej strony”. Róża dzika jest prawdopodobnie przodkiem róży białej (Rosa ×alba) i stulistnej (R. ×centifolia), od których powstały grupy róż białych (Alba) i stulistnych (Centifolia). Posłużyła także do hodowli licznych róż parkowych np. ‘Kiese’. Ludowa nazwa, o pochodzeniu słowiańskim, róży dzikiej to, ,szypszyna” (ros. szipownik sobaczyj, serbski: szipak). Od tej nazwy z kolei pochodzi nazwa ważnego szkodnika róż szypszyńca różanego (Rhotides rosarum). Z kolei nazwa łacińska, ,canina” wskazuje na nazwę polską, ,róża psia” (ang. dog-rose, niem. Hunds-rose), czego przyczyną jest stosowanie jej niegdyś jako leku na wściekliznę. Wymieniana w Biblii: pleciono z niej wieńce na głowy biesiadników uczt, a zwyczaj ten zachował się jeszcze w czasach rzymskich. Poganie sadzili ją przy grobach. Niegdyś, ,zasieki” z żywopłotów z dzikiej róży i głogu chroniły wiejskie chaty przed dziką zwierzyną i wrogiem.