Najciekawsza jest różnorodność. Zróżnicowanie stref czasowych, klimatycznych czy roślinnych na Ziemi to fascynujący temat dla podróżników. Gdy mieszkańcy półkuli północnej przygotowują się na nadejście wiosny i oczekują pierwszych kwitnących roślin, po drugiej stronie Ziemi lato się kończy i nadchodzi jesień. Jeżeli ktoś preferuje jesienne wędrówki to proponuję w kwietniu wybrać się do wspaniałych Parków Narodowych Los Galciares i Torres del Paine w górach Kordyliery Patagońskiej w Andach Południowych, mają one wtedy do zaoferowania zupełnie unikatowe wrażenia.
Park Narodowy Los Glaciares, czyli Park Narodowy Lodowców leży w argentyńskiej części Patagonii w Ameryce Południowej. W obrębie parku znajdują się m.in. lodowce Perito Moreno i Upsala, jeziora polodowcowe, takie jak Argentino i Viedma oraz spektakularne szczyty wznoszące się powyżej 3 tys. m n.p.m. (np. Fitz Roy (3375 m n.p.m.) i Cerro Torre (3133 m n.p.m.). Park Narodowy Torres del Paine leży na terytorium Chile w Patagonii, a ochroną objęta jest część masywu górskiego należącego do grupy górskiej Cordillera del Paine. Najbardziej charakterystyczne szczyty to trzy skalne wieże których wysokość dochodzi do 2500 m n. p. m. i które są symbolem Parku.
Podczas takiej jesiennej wędrówki Parki witają nas stonowanymi kolorami żółtawych i brunatnych traw i bylin puny. Puna jest to wysokogórska formacja roślinna rozwijająca się w suchym i chłodnym klimacie, występująca w Andach na wysokości 3200–6600 m n.p.m. od Peru przez Boliwię po Chile i Argentynę. Natomiast wspaniałymi odcieniami pomarańczu i czerwieni przebarwiają się w lasach liście drzew i krzewów. Najpiękniej wyglądają bukany, buki południowe (Notofagus). W Patagonii są to najczęściej Notofagus antarctica i Notofagus pumilio, oraz Notofagus betuloides o liściach bardziej skórzastych i częściowo zimozielonych.
Pierwsze co zwraca uwagę w patagońskich Parkach to monumentalne góry i formacje skalne, wchodząc głębiej często możemy dostrzec ciekawe zwierzęta np. gwanako andyjskie, puchacza wirginijskiego albo wrzeszczące stada papug krasnogonek krótkodziobych. W miarę oswajania się z tymi niezwykłymi widokami, miłośnik roślin zaczyna zwracać uwagę na to co ma pod nogami, czyli na rośliny.
Rośliny na pierwszy rzut oka są podobne do tych które widujemy, ale wystarczy przyjrzeć się uważniej i okazuje się, że jednak są zupełnie inne. Wiele z nich nie ma nazw polskich więc czasami, żeby lepiej zapamiętać nowe nazwy można tłumaczyć te naukowe. Misodendrum punctulatum (z języka greckiego – półdrzew kropkowany) pochodzi z wilgotnych lasów w południowej części Ameryki Południowej, gdzie rośnie na drzewach na południowych stokach i w miejscach lekko zacienionych. Jest to gatunek półpasożytniczej rośliny, która rośnie podobnie jak znana nam z polskich lasów jemioła na różnych gatunkach drzew z rodzaju Nothofagus, zwłaszcza na gatunkach liściastych, takich jak N. antarctica i N. pumilio, ale także na wiecznie zielonych N. dombeyi i N. betuloides.
Jesienią najbardziej widoczne są rośliny z dorodnymi owocami. Na otwartych terenach rośnie niziutka krzewinka bażyna czerwona (Empetrum rubrum) kuzynka występującej w Polsce bażyny czarnej (Empetrum nigrum). Wśród drobnych skórzastych listków czerwone kuliste jagody są bardzo dobrze widoczne, chociaż roślina wręcz ścieli się na ziemi. Nie sposób nie zauważyć także różowych, błyszczących kulistych owoców, golteri chilijskiej (Gaultheria mucronata) zimozielonej krzewinki, dorastającej naturalnie do 50 centymetrów wysokości, o białych dzwonkowatych kwiatach, błyszczących ząbkowanych liściach i kolorowych ozdobnych torebkach przypominających jagody. Gunera magellańska (Gunnera magellanica) to roślina wieloletnia z podziemnym kłączem, pochodzi z Chile, Argentyny i Falklandów oraz andyjskich obszarów Peru i Ekwadoru. W południowej części zasięgu rośnie w wilgotnych lasach i zaroślach do wysokości 1500 m nad poziomem morza. Kwitnące rośliny mają wysokość do 50 cm, liście na 2 – 10 cm ogonkach są w zarysie okrągłe, falowane z karbowanymi brzegami. Owoce tej rośliny to jasnoczerwone jagody zebrane na pędzie w walcowaty owocostan. Niestety jesień to nie jest najlepsza pora na podziwianie „ognistego krzewu” Embothrium coccineum, w dosłownym tłumaczeniu należałoby nazwać ten gatunek szkarłatnym zarodkiem, ale może ciekawiej brzmiałoby żagiew szkarłatna. Zwyczajowa nazwa „ognisty krzew” odnosi się do wspaniałych intensywnie czerwonych rurkowatych kwiatów, zebranych w luźne skupienia wzdłuż pędów. Owocem jest suchy mieszek, który także zwraca uwagę ciekawą strukturą. Gatunek ten w naturze spotkamy w Patagonii, na południu Chile i Argentyny, na miejscach skalistych, odsłoniętych i na skrajach lasów.
Patagonia to kraina o swoistym odrębnym charakterze, wiele z gatunków roślin ma tam swoje centrum występowania lub nawet są one związane wyłącznie z tym obszarem, ma to odzwierciedlenie w gatunkowych nazwach roślin. Wiele z nich to gatunek patagoński lub magellański od Cieśniny Magellana. Cieśnina Magellana rozdziela Patagonię, znajduje się pomiędzy kontynentem Ameryki Południowej, Wyspami Królowej Adelajdy, wyspą Riesco, a wyspami Ziemi Ognistej, łączy Ocean Atlantycki z Oceanem Spokojnym. Na otwartych terenach Patagonii rośnie masowo starzec patagoński (Senecio patagonicus), charakterystyczna roślina o szarawych wąskich liściach i żółtych kwiatostanach. Na skalistych terenach wśród płożących się krzewinek rośnie Lycopodium magellanicum, czyli widłak magellański gatunek występujący w Patagonii oraz na wielu wyspach subantarktycznych. Pomiędzy skały wciska się Baccharis magellanica co można by tłumaczyć jako pijak magellański lub bachus magellański, gatunek z rodziny astrowatych o płożącym pokroju, mięsistych liściach i białawych kwiatostanach. Podobno korzenie tych roślin mają specyficzny korzenny smak i stosowane były w przeszłości do aromatyzowania wina.
Taka podróż, gdy poznajemy nowe gatunki roślin to fascynująca przygoda i możemy się poczuć jak prawdziwi odkrywcy.
Każda pora roku jest dobra by poznawać niezwykłość natury, a także każde miejsce, nie ważne czy na antypodach, czy na trawniku przed domem, wystarczy tylko uważnie patrzeć.
Tekst i zdjęcia: Anna Gasek