Łąki kwietne to obecnie trend numer jeden w architekturze krajobrazu, zagospodarowaniu terenów zielonych i inicjatywach proekologicznych. Czym są tak często promowane łąki kwietne? Czy bliżej im do łąk lub pastwisk jakie znamy z wakacyjnych wyjazdów czy to raczej przemyślane kompozycje roślinne bliższe założeniom rabatowym z roślinami ozdobnymi? 

Z botanicznego punktu widzenia łąka jest typem siedliska pochodzenia antropogenicznego, uprawianego w sposób kośny na siano czy zieloną biomasę lub też prowadzony jest tam wypas (wtedy jest pastwiskiem). Ogólnie pod pojęciem „łąka” może kryć się wiele typów zbiorowisk takich jak: łąki kośne, suche murawy nawapienne, zbiorowiska roślin segetalnych i wiele innych. Do najczęstszych typów łąk zaliczamy łąkę suchą – piaszczyste podłoże z niewielką ilością próchnicy i wodą gruntową poza zasięgiem korzeni, łąkę świeżą – z dużą ilością próchnicy, wodą gruntową okresowo dostępną (to najczęstszy typ łąk), łąkę wilgotną – gdzie obserwujemy wysoki poziom wód gruntowych i częste stagnowanie wody. 

Łąka kwietna (ang. Wildflower meadow) jest natomiast typem nasadzenia mającego w mniejszym lub większym stopniu imitować łąkę naturalną. Może składać się tylko z roślin dwuliściennych lub zawierać domieszkę traw (wtedy można powiedzieć również, że jest typem trawnika). Uważa się, że trawy nie powinny jednak dominować w składzie mieszanek. Jako pożądane składowe komponenty wskazywane są głównie rośliny kwitnące jednoroczne, dwuletnie i byliny. 

Łąki kwietne są często zakładane przez firmy, instytucje i osoby prywatne jako alternatywna dla trawnika czy zagospodarowanie nieużytków lub też celowo, aby uzyskać barwny kobierzec z kwiatów. Obecnie łąki kwietne możemy spotkać już praktycznie wszędzie: między pasami jezdnymi, wzdłuż dróg, na rondach, w sadach, w ogrodach i parkach, na terenach inwestycyjnych, na małych działkach i balkonach. Coraz częściej wysiewane są jako pożytki pszczele w projektach środowiskowych. Łąki kwietne mogą kwitnąć naprzemiennie przez cały sezon będąc bazą pokarmową i pożytkową dla owadów. 

Sama łąka kwietna jest założeniem zakładanym w obrębie dużych ogrodów przy pałacach lub zamkach, znanym już od XVIII wieku. Polecają je ogrodnicy, architekci zieleni, biolodzy i ekolodzy. 

Jak założyć łąkę kwietną? 

Łąkę kwietną można założyć na dwa podstawowe sposoby: przekształcając istniejący trawnik – ograniczając koszenie i pozwalając na sukcesję innych roślin co jest procesem długotrwałym, może wymagać dosiewania gatunków i uważnej obserwacji zmian zachodzących w roślinności na naszym terenie. 

Drugim sposobem jest zakładanie łąki kwietnej na nowo, po uprzednim usunięciu roślinności z danej powierzchni. Grunt należy wtedy oddarnić i kilkukrotnie uprawić w celu zniszczenia chwastów. Ubogie lub piaszczyste podłoże zaopatrujemy w kompost, z kolei  podłoże zbyt żyzne lub gliniaste – rozluźniamy piaskiem. W przypadku zbyt żyznej gleby można spodziewać się inwazji nitrofilnych chwastów. Optymalna gleba dla standardowych mieszanek kwietnych to gleba o odczynie bliskim obojętnemu (dozwolone lekkie wahania – od lekko kwaśnej do słabo zasadowej gleby), mało lub średnio-żyzna, nasłoneczniona przez minimum 6 godzin dziennie.  

Nasiona można wysiewać w dwóch terminach: marzec-kwiecień lub październik-listopad. Ilość wysianych nasion to 1-3 g/m w zależności od składu gatunkowego. Przy dużej ilości drobnych ziaren warto zmieszać je z piaskiem lub wermikulitem, a do siania zastosować siewnik. 

Po siewie powierzchnię lekko zagrabiamy i wałujemy. W przypadku siewu między majem a wrześniem koniecznie przygotowaną łąkę po siewie podlewamy. 

Warto zastanowić się dłużej nad wyborem, jeśli taki mamy, co do lokalizacji naszej łąki. Nie polecane są miejsca reprezentacyjne w ogrodzie, jako że łąka nie wygląda tak samo atrakcyjnie przez cały sezon. Bardzo trudno jest założyć i utrzymań łąkę na tzw. trudnym terenie – w miejscu zacienionym, na zboczu o dużym spadku, na terenach podmokłych.  

Przed założeniem łąki kwietnej warto również zaobserwować jakie rośliny rosną w najbliższej okolicy, ponieważ sukces uprawowy łąki kwietnej zależy od właściwego doboru gatunków do warunków klimatyczno-glebowych. Uważa się, że w mieszance nasiona trawy nie powinny stanowić więcej niż 30% a udział każdego gatunku nie może przekraczać 15%. 

W sprzedaży mamy wybór licznych mieszanek dostosowanych nie tylko do typu gleby i jej zasobności w wodę, lecz również do funkcji jaką łąka ma spełniać. I tak mamy mieszanki m.in. dedykowane glebom suchym czy wabiące motyle, są mieszanki z roślin nektarodajnych – zwabiające owady, mieszanki z gatunkami wysoce nektaro- i pyłkodajnymi czy dla łąk rekreacyjnych – z większym udziałem traw i gatunków odpornych na deptanie, dla łąk naturalistycznych – zawierające gatunki lokalne, rodzime i dla łąk ozdobnych – z domieszką kwitnących roślin obcego pochodzenia, bardziej dekoracyjne. 

Łąki mogą też pełnić funkcję stabilizującą podłoże np. na skarpach lub zboczach, oczyszczają powietrze, mogą także regulować stosunki wodne gleby.

Wybierając lub komponując mieszankę bierzemy pod uwagę również długość kwitnienia roślin, aby zapewnić ciągłość i wysokość roślin (jeśli ma to znaczenie np. przy drodze). 

Pielęgnacja łąki kwietnej 

Podstawowym i właściwie jedynym obligatoryjnym, zadaniem posiadacza łąki będzie jej regularnie koszenie 1-2 razy w sezonie, przy czym pierwsze koszenie nie powinno się odbyć wcześniej niż na początku lipca i nie później niż w połowie sierpnia, drugie koszenie może być jesienią. Na żyznych glebach pokosów może być więcej, aby ograniczyć chwasty lub gdy mamy do czynienia z łąką rekreacyjną. Nie kosimy łąki częściej niż co 3 tygodnie. Po skoszeniu rośliny nie powinny być niższe niż 5 cm. Skoszone rośliny zostawia się na łące na parę dni, aby przeschły i mogły się z nich wysypywać nasiona, pozostawione dłużej – zagłuszają inne rośliny a z czasem powodują wzrost żyzności gleby. 

Poza koszeniem łąka nie wymaga podlewania (chyba że występuje długotrwała susza), stosowania środków ochrony roślin (chyba że chcemy pozbyć się nadmiaru traw), nawozów (chyba że mamy łąkę tylko z gatunkami jednorocznymi, wtedy uzupełniamy nawożenie związkami wapnia). Chwasty można usuwać ręcznie lub poprzez częste, regularne koszenie.  

Do zalet łąk kwietnych niewątpliwie należą ich zdolności podobne do właściwości innych zwartych zbiorowisk roślinnych – obniżają temperaturę otoczenia i zwiększają uwilgotnienie gleby tworząc swoisty mikroklimat, pochłaniają zanieczyszczenia – (głównie pyły komunikacyjne), stanowią schronienie i pożywienie dla licznych gatunków zwierząt (dzikich zapylaczy, pszczół samotnic, trzmieli, motyli) zwiększając lokalną bioróżnorodność. Nie do oszacowania są korzyści społeczne z założenia łąki kwietnej – bliskość natury i możliwość obcowania z nią. Z ekonomicznego punktu widzenia utrzymanie łąki kwietnej będzie tańsze niż utrzymanie trawnika ze względu na brak nawożenia, podlewania czy oprysków. 

Za największą wadę łąki kwietnej uważa się jej niestałość, sezonowość kwitnienia. Przekwitłe kwiatostany mogą wyglądać nieestetycznie, a same rośliny mogą wylegać po ulewach czy gradobiciach. 

Nie istnieje jeden właściwy przepis na łąkę kwietną. W zależności od warunków klimatyczno-glebowych, doboru roślin i sposobu pielęgnacji możemy uzyskać zupełnie niepodobne do siebie typy nasadzeń. Ważne, aby łąka kwietna była naprawdę „nasza” – zaspokajała nasze potrzeby i dodatkowo służyła całemu środowisku naturalnemu. 

 autor: Magdalena Bederska-Błaszczyk