W czerwcowe groszki

Masz takie oczy zielone
Zielone jak letni wiatr
Zaczarowanych lasów
I zaczarowanych malw
Dla ciebie mały ogrodnik
Zasadził groszków tysiąc …

… I odtąd pod oknem twoim
I groszki kwitną i róże
Na modłę wiotkich powoi
Pną się i pną po murze …

Julian Kacper,
Henryk Rostworowski

W czerwcu w ogrodach roztaczają woń letnie groszki pachnące, a w lasach, na łąkach, polach, murawach i wydmach wychylają ku słońcu swoje kwiaty oraz szukają podpory zielone wąsy czepne naszych rodzimych groszków.

Specyficzną budowę kwiatu u groszków opisałam przy groszkach majowych, a teraz należy się przyjrzeć budowie groszkowego liścia.

Liście u groszków są pierzastozłożone, o szczytowej parze listków często przekształconych w wąsy czepne. Listki, z których składa się liść mają kształt od jajowatego poprzez podługowaty, lancetowaty do równowąskiego i jest ich od 2 do 10, ale u niektórych gatunków są zredukowane i funkcję asymilacyjną pełnią liściaki, czyli spłaszczone ogonki liściowe. U groszków rzadko zdarzają się liście pojedyncze, trawiaste. Listki zakończone są kończykiem, czyli wyraźnym ostrym zakończeniem lub ostrym wypustkiem na końcu blaszki liściowej. Przylistki, czyli organy wykształcające się po obu stronach nasady ogonka liściowego lub liścia siedzącego, są strzałkowate, zwykle mniejsze od listków, ale u niektórych gatunków bywają okazałe.

Groszek czerniejący (Lathyrus niger) 

 

 

Występuje na terenie całej Polski. Jest byliną o sztywnych wzniesionych pędach o wysokości od 30 do 100 cm. Liście na spodniej stronie sinozielone, listków od 4 do 8 par. Rośliny w miejscu złamania i podczas suszenia czernieją. Kwiaty różowe z ciemniejszym żyłkowaniem, w czasie przekwitania zmieniają barwę na niebieską. Najczęściej można go spotkać w lasach liściastych, na obrzeżach lasów i w zakrzewieniach.

W Kolekcji flory Polski groszek czerniejący rośnie na skarpie w lesie przy stawach.

 

Groszek pannoński (Lathyrus pannonicus)

ulotny jak mgiełka w swej delikatnej budowie jak również niezwykle rzadko występujący na terenie Polski, jego stanowisko znane jest tylko z Ponidzia, więc gatunek otrzymał status wymierającego. Rośnie w ciepłych, nasłonecznionych murawach o charakterze stepowym. Jest byliną o sztywnych, wzniesionych lub podnoszących się pędach, wysokości 20-60 cm. Liście składają się z 2-4 par listków do 5 mm szerokości i nie posiadają wąsów czepnych. Kwiaty są białawe, kremowe do jasnożółtych, zebrane w groniasty kwiatostan składający się z 3 do 9 kwiatów. Kwitnie od maja do czerwca.

W Kolekcji flory Polski rośnie na rabacie słonecznej naprzeciwko kolekcji roślin górskich.

 

Groszek nadmorski (Lathyrus japonicus subsp. maritimus)

jest rośliną wieloletnią o długiej do 60 cm, rozesłanej, nieoskrzydlonej łodydze, a jego występowanie ogranicza się do wybrzeża Bałtyku. Ograniczony zasięg spowodował nadanie mu kategorii gatunku bliskiego zagrożeniu, czyli na chwilę obecną zagrożony nie jest, ale może się to w każdej chwili zmienić. Liście groszku nadmorskiego składają się z 3 do 6 par szerokoeliptycznych listków z wydatną nerwacją i kończykiem na szczycie oraz pojedynczym lub rozgałęzionym wąsem na przedłużeniu osi liścia. Przylistki są okazałe, trójkątne z uszkami. Kwiaty z purpurowofioletowym żagielkiem z ciemniejszymi żyłkami, skrzydełka są różowawe, a łódeczka biała, zebrane w kwiatostan składający się z 5 do 9 kwiatów. Kwitną od czerwca do lipca. Bardzo urokliwie wyglądają rozesłane pędy groszków z delikatnymi różowymi kwiatami na piaszczystych wydmach białych, na których wydawałoby się, że nic nie powinno rosnąć.

W Kolekcji flory Polski rośnie na rabacie słonecznej naprzeciwko kolekcji roślin górskich w części z roślinami nadmorskimi.

 

Groszek liściakowy (Lathyrus nissolia)

w Polsce występuje rzadko, głównie na Nizinie Śląskiej. Jest to roślina jednoroczna o delikatnej budowie. Pędy są wzniesione, rzadziej podnoszące się o długości 15-60 cm, kanciaste, zwykle nierozgałęzione. Funkcję asymilacyjną sprawuje liściak z rozszerzonego ogonka liściowego, w kształcie lancetowaty do równowąskiego, bez wąsa czepnego. Kwiaty umieszczone są na długiej szypule po 1 albo 2, zwieszają się, barwy jasnoczerwonofioletowej do różowofioletowej. Kwitnie od czerwca do lipca. Cała roślina jest dość niepozorna, i gdy nie kwitnie przypomina trawę, tak że nie łatwo jest go wypatrzeć wśród innych roślin. W polskiej florze groszek liściakowy jest antropofitem (gatunkiem związanym z działalnością człowieka), przybył z Europy południowej i zachodniej. Pojawiał się na polach jako chwast w uprawach, obecnie występuje w ciepłych, nasłonecznionych, luźnych murawach.

W Kolekcji flory Polski rośnie na rabacie słonecznej naprzeciwko kolekcji roślin górskich.

I to jeszcze nie koniec historii o groszkach, w lipcu też można podziwiać następne gatunki tych uroczych roślin.

Anna Gasek