W okresie ciągłych zmian klimatycznych identyfikacja czynników wpływających na różnorodność gatunkową jest kluczowym elementem w określaniu wzorców ekologicznych i głównych celów ochrony. Takie badania są szczególnie ważne, jeżeli dotyczą  obszarów o najwyższej na świecie bioróżnorodności, tzw. hotspotów. W artykule, który ukazał się w czasopiśmie Scientific Reports, przedstawiamy wyniki najnowszych badań dotyczących wzorców i czynników napędzających endemizm roślin w Tadżykistanie, kraju znajdującym się w światowym hotspocie bioróżnorodności Góry Centralnej Azji. Do sprawdzenia, które czynniki klimatyczne mają największy wpływ na ten aspekt, wykorzystaliśmy trzy grupy zmiennych: 1) klimat współczesny, 2) klimat ostatniego zlodowacenia oraz 3) stabilność klimatu wyrażona jako różnica pomiędzy klimatem współczesnym i klimatem ostatniego zlodowacenia. Wyniki pokazują, że klimat ostatniego zlodowacenia  i jego dotychczasowe zmiany mają największy wpływ na współczesne wzorce endemizmu w Tadżykistanie, ujawniając zależności ewolucyjne między roślinami o ograniczonym zasięgu a klimatem w przeszłości. Zmieniające się reżimy temperatur i opadów w trakcie postępującego ocieplania się klimatu mogą zatem zwiększać zagrożenie dla izolowanych geograficznie roślin Tadżykistanu, a ich potencjał ucieczki do odpowiednich siedlisk jest silnie ograniczony topograficznie.

Rycina 1. (a) Rozmieszczenie endemizmu roślin w Tadżykistanie (*proporcja gatunków endemicznych do ogólnego bogactwa gatunkowego roślin). (b) Parrya schugnana – endemiczny gatunek o niskim stopniu zagrożenia (kategoria LC, Nowak i in. 2020), który wraz ze zmianami klimatycznymi może stać się gatunkiem zagrożonym wyginięciem.

Raduła M., Świerszcz S., Nobis M., Nowak S., Nobis A., Nowak A. 2021. Palaeoclimate has a major effect on the diversity of endemic species in the hotspot of mountain biodiversity in Tajikistan. Scientific Reports, 11: 18684 (https://doi.org/10.1038/s41598-021-98027-3)