Wszelkie pytania dotyczące hodowli jeleniowatych w Kosewie Górnym, prosimy kierować bezpośrednio do Rzecznika Prasowego Stacji Agroekologicznej w Kosewie Górnym, Pana Marka Sławińskiego, prezesa Polskiego Związku Hodowców Jeleniowatych https://pzhj.pl

__________

Decyzją nr 52/2023 Prezesa Polskiej Akademii Nauk z dnia 31 października 2023 r. w sprawie przekazania nieruchomości w zarządzanie jednostce działającej pod nazwą Polska Akademia Nauk Ogród Botaniczny – Centrum Zachowania Różnorodności Biologicznej w Powsinie nasz Ogród od 1 listopada 2023 roku sprawuje nadzór nad majątkiem w Kosewie Górnym w części należącym do Instytutu Parazytologii w likwidacji, a w części będącym własnością Polskiej Akademii Nauk. Prowadzone są prace nad tym, aby po zakończeniu likwidacji Instytutu i przejęciu gruntów przez Akademię całość przekazać PAN Ogrodowi Botanicznemu w Powsinie.

Z powierzeniem w nasze ręce tego majątku związane są liczne nowe zadania, z których wiele wymaga dodatkowego wysiłku zespołu PAN Ogrodu Botanicznego.

Charakteryzując przekazywany Ogrodowi majątek, należy wskazać, że poza ok. 500 ha gruntów, w tym 130 ha terenów ogrodzonych, przekazywane są stada jeleni trzech gatunków: jeleń szlachetny, daniel i jeleń wschodni (gatunek uznany za inwazyjny). Łącznie stada te liczą ok. 500 osobników. Niestety Ogród nie otrzymał spisu inwentarza żywego (osobników hodowanych w Stacji powyżej roku) ani obrotowych składników majątku w postaci żywych zwierząt (zwierzęta poniżej roku przeznaczonych na sprzedaż). Dodatkowo PAN Ogród Botaniczny otrzymuje stado ok. 30 owiec.

Zgodnie z zaleceniami Prezesa Akademii oraz Kanclerza w najbliższych kilku latach stado powinno być systematycznie redukowane do poziomu pozwalającego nadal prowadzić zajęcia edukacyjne. Według nas oznacza to pozostawienie ok. 60 sztuk jeleni szlachetnych (rodzimych). Zmniejszenie pogłowia stada nie będzie się odbywało poprzez sprzedaż zwierząt na rzeź wbrew pojawiającym się plotkom. Zwierzęta będą przekazywane w pierwszej kolejności do Ośrodków Hodowli Zwierząt (OHZ) należących do Lasów Państwowych oraz sprzedawane do innych prywatnych ośrodków hodowlanych. Zalecenie jest takie, aby żaden z jeleni nie trafił bezpośrednio na rzeź. Nie oznacza to jednak, że zwierzęta te w którymś momencie nie zostaną zabite. Generalnie jest to główny cel ferm hodowlanych jeleniowatych. Chcemy jako PAN Ogród Botaniczny od tego odejść i w większym stopniu uwydatnić inne znakomite atuty przyrodnicze tego terenu.

Po co hodowane są jelenie w niewoli?

Są trzy zasadnicze powody:

• pierwszym jest hodowla na sprzedaż do innych ferm do dalszej hodowli, na mięso, w celu pozyskania poroża i/lub skór;
• drugim jest działalność rekreacyjno-edukacyjna i umożliwienie, głównie młodzieży i turystom z dziećmi, zobaczenie z bliska całych stad jeleni w warunkach półnaturalnych, w dużych zagrodach;
• trzecim – działalność naukowa prowadzona w celu lepszego poznania biologii zwierząt (rozrodu, żywienia, behawioru, chorób, ich zwalczania lub zapobiegania im), a także zwiększenia wiedzy na temat procesu ich hodowli w celach komercyjnych.

W Stacji Badawczej w Kosewie do tej pory realizowano wszystkie trzy zadania. Przy czym według informacji otrzymanych od dr. inż. Marka Bogdaszewskiego ze zwierząt wykorzystywano jedynie mięso i poroże, a nie skóry, ponieważ ostatnia garbarnia została w okolicy zamknięta ponad 10 lat temu.

Dlaczego zlikwidowano Stację?

Pomimo starań pracowników Stacji i pomimo podnoszenia efektywności badań Instytut Parazytologii w ostatnich kilkunastu latach systematycznie otrzymywał on negatywne oceny w zakresie osiąganych wyników badań (Kategoria C). A ponieważ Stacja Badawcza była częścią Instytutu, podobnie jak sam Instytut ona również została przeznaczona do likwidacji (taki los spotyka w Akademii wszystkie słabe instytuty badawcze).

Stacja w ostatnich latach nie miała żadnego grantu naukowego, co z jednej strony może wskazywać na niskie zaangażowanie pracowników w pozyskiwanie zewnętrznych środków na badania, z drugiej, jeśli próby takie były prowadzone, na brak zainteresowania tego typu badaniami lub brak umiejętności formułowania ciekawych tematów badawczych.

Ostatnio z inicjatywy pracowników Stacji zrealizowano dwa projekty wdrożeniowe  dotyczące:

• doskonalenia metod produkcji dziczyzny fermowej oraz
• wzbogacania nasadzeń drzew i krzewów w okolicach pól uprawnych (różnych gatunków wierzby) w celu ochrony zasiewów przed szkodami wyrządzanymi przez jelenie.

W ramach tych projektów m.in. wybudowano ubojnię gospodarczą oraz zakupiono mieszalnię pasz i peleciarkę do ich granulowania. Ubojnia miała posłużyć do udoskonalenia metod zabijania jeleni na fermie w Kosewie. Do tej pory zwierzęta były wieszane za nogi na haku w pobliżu odłowni i tam były wykrwawiane oraz patroszone. Metoda ta nie spełniała jednak wymagań sanepidowskich ani standardów weterynaryjnych i w ramach projektu została udoskonalona. Obecnie, dzięki staraniom kierownictwa Stacji, zwierzęta mogą być zabijane i patroszone w bardziej higienicznych warunkach. Co więcej, półtusze mogą być chłodzone i bezpiecznie dalej transportowane do zakładów przetwórczych w całej Polsce. Dzięki temu amatorzy dziczyzny mogą mieć do niej łatwiejszy dostęp. Mieszalnia pasz służyć ma do prowadzenia badań nad lepszymi mieszankami pasz podnoszącymi jakość chowu zwierząt fermowych dotyczącą zdrowotności, przyspieszaniu wzrostu, zmniejszaniu upadków itp. i w efekcie zwiększenia rentowności ich hodowli.

Obecnie jednym z najważniejszych problemów, z którymi Stacja się boryka, jest wdrożenie systemu kolczykowania jeleni z ferm gospodarczych. Obowiązek taki na hodowców jeleni nałożyła ustawa, która jest implementacją prawa unijnego. Wdrożenie napotkało na problemy, ponieważ ministerstwo do dzisiaj nie ustaliło wzorca kolczyka, który byłby bezpieczny dla jeleni, widoczny dla hodowców, weterynarzy, kupców i wreszcie osób przeprowadzających ubój zwierząt. Bez takiego oznakowania zwierzęta w zasadzie nie mogą opuścić miejsca hodowli, a co za tym idzie – nie mogą być sprzedawane. Dlatego w najbliższym czasie stado formalnie w żaden sposób nie może być zlikwidowane.